U industrijske biljke spada svo bilje čije stabljike, plodovi, lišće, korenje ili bilo koji drugi deo mogu da se koriste u prerađivačkoj industriji kao sirovina i to obično u tekstilnoj, farmaceutskoj i prehrambenoj industriji.
Kao sirovine u tekstilnoj industriji najčešće se koriste pamuk, konoplja, lan i juta, a suncokret i uljana repica, sezam, cikorija i šećerna trska najvažnije su sirovine u prehrambenoj industriji, dok su u farmaceutskoj industriji najčešće korišćene lekovite biljke poput žalfije, kamilice, lavande metvice, lavande i sleza.
Vrste
Industrijske biljke se obične dele prema botaničkom poreklu, odnosno prema sirovinama ili proizvodima koji potiču iz njih, a to su:
- uljarice - uljana repica, suncokret, pamuk, ulje palme, soja, sezam, ricinus i drugi
- biljke koje se koriste kao predivo za vlakno - konoplja, pređa (predivi lan), pamuk juta, sisal i druge
- biljke od kojih se proizvode šećer, škrob i alkohol - cikorija, šećerna trska, šećerna repa, krompir i slatki krompir
- začinsko i aromatično bilje
- lekovite biljke - žalfija, kamilica, lavanda, metvica i druge
- ostale biljke - duvan i hmelj
Gajenje pojedinačnih biljaka u određenoj zemlji prvenstveno zavisi od agroekoloških uslova, ali ekonomski razvoj same zemlje olakšava gajenje pojedinačnih industrijskih biljaka i to je činjenica koju ne treba da zanemarimo.
U Srbiji gajenje industrijskog bilja čini nešto više od 15 odsto ukupne zasađene površine biljaka, a najčešće se gaje duvan, krompir, soja, suncokret i uljana repica. Sve veće interesovanje za gajenje konoplje izaziva i gajenje industrijske konoplje, za koju se kaže da je jedna od biljaka budućnosti jer može zadovoljiti sve ljudske potrebe.
Iako se od konoplje može proizvesti čak 25.000 proizvoda, u Srbiji nema puno kompanija koje se bave takvom vrstom gajenja. Prve Levijeve pantalone i Gutenbergova Biblija pravljene su od konoplje, dok su Van Gogh i Rembrandt još uvek slikali na platnu napravljenom od pomenute sirovine. Može poslužiti kao hrana, odeća, lekovi, građevinski materijal, hrana za životinje, energija i cigara.
Industrijska konoplja je vrlo slična marihuani, odnosno indijskoj konoplji, ali za razliku od indijske, industrijska konoplja nema značajan udio THC-a, koji izaziva efekat omamljivanja.
Iako ima veliki potencijal, u Srbiji se i dalje slabo proizvodi zbog nedostatka opšteg znanja, ali i različitih zakonskih ograničenja. Tek 2013. godine usvojen je zakon kojim se omogućava gajenje konoplje (po posebnom pravilniku) isključivo za ispuitivanje kvalitete semena i njegov promet, proizvodnju vlakana i proizvodnju semena za ishranu životinja, a može se zasaditi i gajiti samo sorta koja pripada vrsti konoplje (Cannabis sativa L) jer je njen sadržaj supstanci iz grupe tetrahidrokanabinola manji od 0,3 odsto.
Za razliku od konoplje, uljana repica je jedno od najčešćih industrijskih bilja koja se proizvode u Evropskoj uniji i zauzima drugo mesto, odma iza suncokreta. Takođe je veoma popularan u Srbiji. Poslednjih godina sve se više vrsta proizvodi zbog manjih investicija i sigurne kupovine. Treba iskoristiti potencijal agroekoloških uslova, a najbolji je u proizvodnji uljane repice.
Otkako je postala izvor u proizvodnji biodizela, Evropska unija novčano ulaže u proizvodnju te provode brojne naučno-istraživačke radove, što je takođe koristilo povećanoj proizvodnji u poslednjim godinama.
A najpopularnije i korišćeno vlakno biljnog porekla, pamuk, gaji se od 13. veka u ekonomske svrhe. Njegova domovina je Indija gde se danas najčešće proizvodi. Za berbu je potrebno samo pet meseci, nakon čega se transportuje i dalje prerađuje u balama. Važno je napomenuti da najkvalitetniji pamuk nije dostupan u našim krajevima i zato se često uvozi.
Zbog sveg što smo ovde naveli uvereni smo da se gajenje i proizvodnja industrijskih bilja kana našim prostorima isplati. Posebno onih koje pružaju brojnu upotrebu u industrijama, ali i one čija obrada nije toliko velika, pa su njene sirovine tražene na našem tržištu. Dakako, prije svake setve važno je istražiti tržište, ali i klimu i tlo pogodno za gajenje pojedine biljke.
Foto: Pixabay